Ustalenie ojcostwa, uznanie dziecka

Ustalenie ojcostwa i uznanie dziecka ma miejsce w sytuacji, gdy dziecko nie pochodzi z małżeństwa.

Uznanie dziecka
W celu uznania dziecka, po jego urodzeniu, mężczyzna od którego dziecko pochodzi powinien przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczyć, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka powinna jednocześnie potwierdzić ten fakt (lub ewentualnie w ciągu 3 miesięcy od oświadczenia ojca dziecka). Jeśli matka nie wyrazi zgody, uznanie takie nie będzie ważne.
Uznanie ojcostwa może nastąpić również przed sądem opiekuńczym, a za granica również przed polskim konsulem.
Można uznać ojcostwo przed urodzeniem się dziecka już poczętego.

Ustalenie ojcostwa
W sytuacji, gdy ojciec dziecka nie chce uznać dziecka, matka może wystąpić do sądu z pozwem o ustalenie ojcostwa. Sadowego ustalenia ojcostwa może żądać również dziecko oraz domniemany ojciec. Jednakże matka ani domniemany ojciec nie mogą wystąpić z powództwem po śmierci dziecka lub osiągnięcia przez nie pełnoletności.
Zgodnie z art. 85 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „Art. 85. § 1. Domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka.
§ 2. Okoliczność, że matka w tym okresie obcowała także z innym mężczyzną, może być podstawą do obalenia domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne.
W chwili obecnej sądy powszechnie stosują dowód z badań DNA.
Kobieta, która chce uzyskać alimenty na dziecko nie pochodzące z małżeństwa, a ojciec dziecka nie zgadza się na jego uznanie, powinna wraz z pozwem o alimenty dochodzić ustalenia ojcostwa. Do chwili uznania dziecka lub sądowego ustalenia ojcostwa matka dziecka nie ma możliwości sądowego dochodzenia świadczeń alimentacyjnych od ojca dziecka.
Od pozwu nie uiszcza się opłaty, gdyż strona dochodząca ojcostwa i roszczeń z tym związanych korzysta z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych.